Wymagania edukacyjne z języka polskiego w klasach IV-VI
Wymagania ogólne

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania, czytania głośnego i cichego oraz umiejętność rozumienia znaczeń dosłownych i prostych znaczeń przenośnych; zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjnego narzędzia komunikacji, rozwija umiejętność poszukiwania interesujących go wiadomości, a także ich porządkowania oraz poznawania dzieł sztuki; uczy się rozpoznawać różne teksty kultury, w tym użytkowe, oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru.

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.
Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów wypowiedzi artystycznej; w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, poczucie własnej tożsamości i postawę patriotyczną.

III. Tworzenie wypowiedzi.
Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami kultury i własnymi zainteresowaniami; dba o poprawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi; wykorzystując posiadane umiejętności, rozwija swoją wiedzę o języku.

Wymagania szczegółowe
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
1) sprawnie czyta teksty głośno i cicho;
2) określa temat i główną myśl tekstu;
3) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (autora, narratora, czytelnika, słuchacza);
4) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy;
5) rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, życzenia i gratulacje, zawiadomienie i ogłoszenie, instrukcję, w tym przepis);
6) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych;
7) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte);
8) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi;
9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz);
10) dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity).

2. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń korzysta z informacji zawartych w encyklopedii, słowniku ortograficznym, słowniku języka polskiego (małym lub podręcznym), słowniku wyrazów bliskoznacznych.

3. Świadomość językowa. Uczeń:
1) rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik);
2) rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte, pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie), równoważniki zdań – i rozumie ich funkcje;
3) rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik) i wskazuje różnice między nimi;
4) rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych – rozumie ich funkcje w wypowiedzi;
5) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikowania się (gest, wyraz twarzy, mimika, postawa ciała).

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń:
1) nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje);
2) konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami;
3) wyraża swój stosunek do postaci.
2. Analiza. Uczeń:
1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła;
2) odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości;
3) odróżnia realizm od fantastyki;
4) rozpoznaje w tekście literackim: porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy i objaśnia ich role;
5) rozpoznaje: wers, zwrotkę (strofę), rym, rytm, refren; odróżnia wiersz rymowany i nierymowany (biały);
6) wyodrębnia elementy składające się na widowisko teatralne (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty);
7) wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska);
8) wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa);
9) omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia;
10) charakteryzuje i ocenia bohaterów;
11) identyfikuje: opowiadanie, powieść, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, wiersz, przysłowie, komiks.

3. Interpretacja. Uczeń:
1) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;
2) objaśnia morał bajki oraz samodzielnie formułuje przesłanie baśni.
4. Wartości i wartościowanie. Uczeń odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń – wrogość, miłość – nienawiść, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada).

III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) tworzy spójne teksty na tematy poruszane na zajęciach – związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury;
2) dostosowuje sposób wyrażania się do oficjalnej i nieoficjalnej sytuacji komunikacyjnej oraz do zamierzonego celu;
3) formułuje pytania do tekstu;
4) świadomie posługuje się różnymi formami językowymi oraz (w wypowiedzi ustnej) mimiką, gestykulacją, postawą ciała;
5) tworzy wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: opowiadanie z dialogiem (twórcze i odtwórcze), pamiętnik i dziennik (pisane z perspektywy bohatera literackiego lub własnej), list oficjalny, proste sprawozdanie (np. z wycieczki, z wydarzeń sportowych), opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, ogłoszenie, zaproszenie, prosta notatka;
6) stosuje w wypowiedzi pisemnej odpowiednią kompozycję i układ graficzny zgodny z wymogami danej formy gatunkowej (w tym wydziela akapity);
7) sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy i szczegółowy);
8) uczestnicząc w rozmowie, słucha z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je;
9) czytając głośno, wyraziście, przekazuje intencję tekstu, właściwie akcentuje wyrazy, wprowadza pauzę, stosuje odpowiednią intonację;
10) recytuje teksty poetyckie oraz fragmenty prozy, podejmując próbę ich głosowej interpretacji.

2. Świadomość językowa. Uczeń:
1) rozróżnia i poprawnie zapisuje zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące;
2) przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio do przyjętego celu;
3) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych;
4) poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki i używa ich we właściwych kontekstach;
5) pisze poprawnie pod względem ortograficznym, w tym w razie potrzeby wykorzystuje wiedzę o:
a) wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych,
b) różnicach w wymowie i pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych,
c) zapisie „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i czasownikami,
d) sposobach pisania nazw własnych i nazw pospolitych;
6) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu, znaku wykrzyknika;
7) operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie skoncentrowanym przede wszystkim wokół tematów: dom, rodzina, szkoła i nauka, środowisko przyrodnicze i społeczne).

SPOSOBY SPRAWDZANIA I OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA NA JĘZYKU POLSKIM

Ocenie podlega:

– umiejętność mówienia,

– umiejętność słuchania i czytania ze zrozumieniem,

– umiejętność pisania, w tym: realizacja tematu, kompozycja, język i styl, zapis,

– stopień opanowania umiejętności wskazanych w podstawie programowej,

– poziom zaangażowania w wykonanie zadania (zwłaszcza przy zadaniach twórczych i dodatkowych).

 W związku ze złożonością przedmiotu, jakim jest język polski, nauczyciel sprawdza i ocenia różnorodne formy pracy ucznia, takie jak:

• krótka i dłuższa wypowiedź pisemna,
• wypowiedź ustna,
• praca na lekcji,
• głośne czytanie,
• recytacja,
• praca w grupach,
• sprawdzian,
• dyktando,
• projekt,
• zadanie dodatkowe (nadobowiązkowe),
• udział w życiu kulturalnym szkoły i środowiska,
• udział w konkursach.

 

WIZJA UCZNIA KOŃCZĄCEGO SZKOŁĘ PODSTAWOWĄ W KONTEKŚCIE KSZTAŁCENIA POLONISTYCZNEGO

 

Absolwent szkoły podstawowej to młody człowiek, który zna swoją tożsamość i potrafi określić swoje miejsce w społeczeństwie, rodzinie i grupie rówieśników. Potrafi dokonać samooceny i skorygować swoje postępowanie. Rozumie swoją złożoność i wartość jako jednostki ludzkiej. Świadomie buduje system wartości, odróżnia dobro od zła, prawdę od kłamstwa w różnych sytuacjach życiowych.

To uczeń, który zna i potrafi zinterpretować teksty literackie wskazane w podstawie programowej oraz poznane samodzielnie. Chętnie czyta i wie, jak i gdzie znaleźć wartościową lekturę. Używa poprawnej polszczyzny, posługuje się nią stosownie do sytuacji komunikacyjnej, przestrzega zasad grzeczności i szczerości intencji.

To uczestnik życia kulturalnego regionu, świadomy odbiorca kultury. Jest przygotowany do kształcenia polonistycznego w szkole ponadpodstawowej, poznał narzędzia służące do analizy i interpretacji różnych tekstów kultury.

To człowiek ciekawy świata, podejmujący działania twórcze na miarę swoich umiejętności, potrzeb i ambicji. Poznaje otaczającą go rzeczywistość i dokonuje jej oceny, potrafi współpracować z innymi ludźmi, pomagać im i korzystać z ich pomocy.

 Absolwent szkoły podstawowej zdobył wskazane w podstawie programowej umiejętności na miarę swoich możliwości indywidualnych:

• posługuje się poprawną polszczyzną w mowie i w piśmie,
• posługuje się odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej zasobem słownictwa,
• posiada i wykorzystuje w praktyce wiedzę o języku ujętą w podstawie programowej,
• wyraża własne zdanie, bierze udział w rozmowie, zabiera głos w dyskusji,
• wypowiada się na tematy związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury,
• czyta cicho i ze zrozumieniem,
• czyta głośno, wyraziście teksty literackie,
• słucha uważnie i ze zrozumieniem różnorodnych wypowiedzi,
• zna i stosuje różne formy wypowiedzi pisemnej wskazane w podstawie programowej,
• buduje spójną, poprawną wypowiedź pisemną na zadany temat,
• tworzy własne teksty, nadając im zindywidualizowany charakter,
• dba o poprawność zapisu i estetykę,
• wygłasza z pamięci teksty poetyckie i fragmenty prozy, bierze udział w szkolnych przedstawieniach lub konkursach recytatorskich,
• odczytuje teksty kultury zawarte w treściach nauczania na poziomie dosłownym i przenośnym,
• rozumie swoistość tworzywa różnych tekstów kultury,
• wskazuje elementy świata przedstawionego w tekstach kultury,
• wskazuje środki wyrazu artystycznego w utworach literackich,
• określa funkcję środków artystycznego wyrazu w utworach literackich,
• w opisie, interpretacji i ocenie tekstu kultury stosuje poznaną terminologię,
• określa cechy poznanych gatunków literackich,
• odczytuje wartości wpisane w teksty kultury,
• korzysta z różnych źródeł informacji,
• zdobyte informacje przekształca w twórczy sposób,
• określa podstawowe funkcje tekstu kultury,
• dokonuje samodzielnego, krytycznego doboru lektury.